Myślenie wizualne jest skutecznym narzędziem do efektywnego przyswajania informacji. Ten artykuł przybliży ci idee, dzięki której inaczej spojrzysz na zagadnienia biznesowe oraz to, jak wizualizowanie przekłada się na rozwój człowieka i skutecznie planowanie.
Czym jest myślenie wizualne?
Rysunek to nie tylko realizacja twórcza, to przede wszystkim umiejętność przelewania swoich pomysłów na kartkę papieru. Taki oto slogan wpadł mi do głowy, gdy zbierałem materiały do napisania artykułu, który właśnie czytasz. Wszystko za sprawą idei „myślenia wizualnego”, której założenie jest niezwykle proste: rysować każdy może.
Będąc z zawodu zarówno ilustratorem i grafikiem z kilkuletnim doświadczeniem dydaktycznym w zakresie nauki rysunku, wierzę w owe założenie.
W tym przypadku jednak nie mam na myśli rysunku artystycznego.
Jaki zatem jest cel tej idei? Celem jest: precyzyjna komunikacja, lepsze przyswajanie treści oraz tworzenie efektywnego przekazu. W tym przypadku rysunek nie służy walorom estetycznym, mogą one okazać się pomocne, jednak nie są koniecznością.
Liczy się komunikat i to do niego dostosowany jest język wizualny. Tej czynności może nauczyć się każdy, od nauczyciela, po marketingowca. Nie twierdzę, że wszyscy od razu musimy zostać profesjonalnymi sketchnoterami, niemniej każdy może w ten prosty, a zarazem efektywny sposób pobudzać swoje myślenie i kreatywność.
Zastosowania są różne, od prostych symbolicznych list zakupów, po stworzenie swojego planu dnia i harmonogramu zajęć, ale to tylko kilka z możliwości.
Żyjemy w kulturze opartej na obrazie. Wraz z rozwojem technologii przekaz wizualny rozwija się bardzo dynamicznie. Komunikat tego typu jest wszechobecny: logotypy, znaki, ikony, komunikacja wizualna, infografika, wszelkiego rodzaju drogowskazy, memy, emotikony itp. Przykłady można wymieniać w nieskończoność.
Odkąd świat stał się globalną wioską, za sprawą szybkiego łącza jesteśmy w stanie skomunikować się natychmiast z osobą na „drugim jego końcu”. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż przez ostatnie 30 lat do naszego mózgu zaczęło docierać coraz więcej bodźców.
Ewolucyjnie w tak krótkim czasie nie zdążyliśmy się przystosować do zaistniałej sytuacji. Bronimy się przed natłokiem informacji, kondensując je w postać obrazu lub symbolu.
Wyraźnie odnosi się do tego slogan, którym od lat posługuje się branża reklamowa: „Ludzie konsumują oczami”, co w dobie internetu nabrało większego znaczenia, niż kiedykolwiek wcześniej. Wizualizacje są częścią naszej codzienności, dlatego łatwiej do nas dotrzeć przy pomocy słów zestawionych z obrazami. Pomijając fakt, że niektórzy mają mniej, niektórzy bardziej ukształtowaną wrażliwość na bodźce wizualne, to jednak każdy człowiek mający sprawny wzrok, ją posiada.
Informacja wizualna dociera niemal natychmiast i zawiera często dużo więcej znaczeń, niż słowo mówione. Nie chodzi mi o dyskredytowanie przekazu ustnego, wręcz przeciwnie, mam na myśli wzmocnienie jego siły.
Pobudzanie wyobraźni przy pomocy bodźców wzrokowych stanowi prostą drogę do sprawniejszego zapamiętywania informacji, co w efekcie daje lepszą komunikację. Na przykład: jeśli podczas szkolenia jest obecna osoba tworząca sketchnoting, dotarcie do uczestników będzie efektywniejsze. Ta forma działalności nazywana jest także rysunkiem biznesowym.
Dzieje się tak, ponieważ pobudzamy jednocześnie wiele zmysłów. W tym przypadku będzie to wzrok i słuch. Istotne jest przykucie uwagi odbiorcy, który dzięki aktywnemu uczestnictwu, koduje docierające do niego informacje. Ważną rolę spełnia także obserwacja procesu tworzenia w czasie rzeczywistym, który stymuluje naszą wyobraźnię. To wszystko przekłada się na zaangażowanie w przebieg szkolenia.
Lubimy porządek, lubimy jak nasze myśli prowadzone są krok po kroku. Jest to ilustrowanie przebiegu procesu myślenia, pokrewne mapom myśli. Przyczyniają się do tego czytelność i prostota. Największy nacisk kładziony jest na komunikat. Większość z nas została wychowana na kreskówkach, dlatego forma prostego rysunku wyzwala pozytywne emocje, przez co przyswajanie informacji staje się przyjemniejsze.
Różnica pomiędzy grafiką zawartą w prezentacjach „powerpiontowych” a sketchnotingiem jest dość niejasna. Chciałbym zatem rozróżnić te dwa sposoby przekazywania informacji.
Grafika używana w prezentacjach ma za zadanie poprawienie walorów estetycznych, wpływa na postrzeganie marki. Ma być spójna ze znakiem firmowym oraz z założeniami systemu identyfikacji wizualnej firmy, opracowanymi w brand booku. Odnosi się ona do „suchej” treści, nie angażuje w tak dużym stopniu.
Tworzenie wizualnych notatek pełni odrobinę inną funkcję. Poprzez treść, do której się odnoszą, oraz prostą formę oddziaływują na emocje. Stanowią uzupełnienie prezentacji i przemówień, są rysowaną relacją przebiegu spotkania. W dużo większym stopniu angażują uczestników. Dzięki nim dostajesz kwintesencję wiedzy w jasnej i przystępnej formie, do której łatwo później wrócić.
Jak zatem rysowanie w ramach idei „myślenia wizualnego” wpłynie na Twój rozwój? Nie zawsze potrafimy dostrzec korzyści płynące z rysunku w ramach tej koncepcji, pozwól że je przybliżę.
1. Pobudzasz kreatywność – rysując angażujesz swoją wyobraźnię do pracy. Dzięki temu zyskasz inną perspektywę dla swoich pomysłów. Wizualizowanie wpływa także na generowanie nowych koncepcji oraz pomoże skuteczniej reagować na zaistniałe problemy.
2. Uczysz się zarządzania informacjami – myślenie w sposób wizualny wprowadza porządek, uczy selekcji treści, wspiera syntezę myśli. Pozwoli Ci to efektywniej zaplanować swoją pracę lub harmonogram dnia.
3. Zaczynasz się lepiej komunikować – wizualizowanie myśli wspomaga wyklarowaniu ich sensu. Przez co stajesz się bardziej zrozumiały.
4. Wyróżnisz się – rysując przyciągasz uwagę. Nawet jeśli Twoje rysunki nie są idealne, to spontaniczne ich wykonanie wywołuje reakcje. Obserwacja tej czynności angażuje ludzi. Choć rysunek biznesowy służy przede wszystkim wzmocnieniu komunikatu, to jednak nawet najmniej dopracowane szlaczki wpływają na jego wyróżnienie się.
5. Wprowadzasz do swoich aktywności elementy rozwojowej zabawy – rysunek to dla nas naturalna czynność, której pozbyliśmy się wchodząc w dorosłość. Każdy z nas robił to w dzieciństwie. Jest on działaniem zakorzenionym w naszej kulturze, już ludy pierwotne tworzyły rysunki naścienne. Chodzi o zabawę, o swobodną ekspresję emocji, znajdując dla nich ujście na kartce papieru. Porzuciliśmy rysunek w obawie przed krytyką, bądź nie widząc w nim praktycznych zastosowań. Idea ‘myślenia wizualnego” pokazuje nam inny sposób patrzenia na te przekonania. To przede wszystkim ogromna przyjemność wnosząca w nasze życie wiele korzyści, jak i forma aktywnego relaksu sprzyjająca skupieniu się. W dzisiejszych czasach, gdzie coraz większą rolę przywiązujemy do kształtowania „umiejętności miękkich”, czynność ta także przeżywa prawdziwe odrodzenie, zajmując naturalne dla niej miejsce w procesie komunikacji.
6. Ćwiczysz skupienie i koncentrację – rysowanie rozwija uważność i pomaga wyciszyć umysł. Aby coś narysować potrzebujesz się skupić i „odciąć”. W dobie bodźców docierających z każdej strony, czynność ta pomaga rozluźnić się i rozładować napięcie związane ze stresem.
7. Lepiej przyswajasz informacje – zestawianie symbolu i tekstu sprawia, że zostaje on lepiej zapamiętany.
8. Rozwijasz swoją wizualną percepcję – rysunek, nawet ten najprostszy, stymuluje obserwacje. Jest ona niezbędna w procesie przelewania myśli na papier. Najpierw musisz coś zauważyć, żeby to narysować, co z kolei sprawia że pobudzasz swój wzrok do działania.
Czym zajmuje się sketchnoter, jaki jest zakres jego działań w ramach założeń “myślenia wizualnego”?
1. Sketchnoting – to mała forma rysunkowa (najczęściej format A4), tworzona podczas spotkań biznesowych, konferencji, webinarów, szkoleń lub stanowiąca ilustracyjne streszczenie książek i wypowiedzi. Tworzona na papierze bądź cyfrowo.
2. Graphic Recording – tak samo jak sketchnoting jest wizualnym zapisem przebiegu spotkania. W tym przypadku kluczową rolę odgrywa format, stosowany głównie na dużych wydarzeniach np. konferencje, przemówienia publiczne, szkolenia itp. Rysowany na flipcharcie, lub większej powierzchni. Jedną z jego ról jest przykuwanie uwagi dużej ilości osób jednocześnie, obecny podczas eventu i odpowiednio eksponowany podnosi jego prestiż. Można go także rysować cyfrowo eksportując efekty na telebimie.
3. Warsztaty z tworzenia notatek, oraz rysowania w ramach idei “myślenia wizualnego” – warsztaty dla pracowników firm. Stymulują kreatywność, pobudzają wyobraźnię, usprawniają pracę zespołów oraz komunikację wewnątrz firmy.
Ten zdobywający coraz większą popularność w naszym kraju trend zwany facylitacją graficzną, na zachodzie znany jest już od dłuższego czasu.
Jakie zastosowanie może znaleźć myślenie wizualne w biznesie?
1. Szkolenia (małe i duże) – notowanie ich przebiegu przy pomocy sketchnotingu, bądź graphic recordingu.
2. Konferencje, przemówienia, eventy – tu najlepiej sprawdza się graphic recording, ze względu na swój duży format.
3. Planowanie, wizualizowanie działań (forma mind mappingu).
4. Moderowanie przebiegu spotkań w mniejszym gronie.
5. Materiały dla klientów, partnerów.
6. Warsztaty z myślenia wizualnego dla zespołów i pracowników – pobudzą kreatywność zespołu, usprawnią komunikację, oraz pozytywnie wpłyną na utożsamianie się z celami i wartościami firmy.
Jakie wartości do biznesu wnosi idea “myślenia wizualnego”?
1. Angażowanie pracowników w spotkanie.
2. Wspiera utożsamianie się z marką, oraz jej założeniami.
3. Dostarcza skondensowaną wiedzę w jasnej i przystępnej formie.
4. Kreatywnie aktywizuje pracowników.
5. Pomaga wizualizować, oraz efektywnie planować cele, wartości i priorytety.
6. Oszczędza czas.
7. Ułatwia budowanie pozytywnych relacji z klientami, partnerami oraz pracownikami.
Stworzone w ten sposób materiały mogą być skompresowane do postaci dokumentu PDF, gotowego do wysłania drogą mailową.
Jak przebiega zatem nauka sketchnotingu i myślenia wizualnego?
Najistotniejszą rzeczą jest odblokowanie fałszywych przekonań typu: “Ja nie umiem”, “To nie dla mnie”, “Ja nie mam talentu”. Na przestrzeni czasu wokół rysunku narosło wiele mitów, które do tej pory odbijają się na społeczeństwie. We współczesnym szkolnictwie największy nacisk kładziony jest na przedmioty praktyczne.
Zajęcia artystyczne spychane są często na bok. Jednak to działania twórcze pobudzają wyobraźnię, uczą zdrowego odreagowania negatywnych emocji i kontaktu z nimi, wpływając pozytywnie na rozwój człowieka. Często spotykam osoby które nie wierzą, że mogą nauczyć się rysować. Jak wszystko inne rysunek, to umiejętności które się kształci i rozwija pod okiem fachowca. Wiem z doświadczenia, że każdy może się tego nauczyć, wymaga to jednak determinacji i czasu.
W nauce rysunku klasycznego istnieje kilka prostych zasad, które znacznie ułatwiają zrozumienie tego, o co w nim chodzi. Zasady te są uniwersalne i świetnie sprawdzają się w ramach nauki „myślenia wizualnego”.
Na początku zachęcam do bazgrolenia które pokazuje, że ręka i długopis, nie służą wyłącznie do pisania. Zwykłe mazanie ma na celu nas otworzyć, pokazać, że nie ma się czego obawiać. Rysunek to przecież „kontrolowane bazgranie”. Mazanie pozwala przełamać lęk przed oceną, wyklucza krytykę w ramach powszechnie przyjętej estetyki. Niestosowanie się do jej zasad jest celem samym w sobie. Ludzie, którym praktyka rysunku nie jest znana, często przejawiają obawę przed kompromitacją. Bazgranie spełnia jeszcze jedną ważną funkcję, mianowicie mechanicznie pobudza rękę do działania, dzięki czemu poznajemy narzędzie i obserwujemy jego zastosowanie podczas pracy.
Pierwsza zasada rysunku stosowana przeze mnie brzmi: „W bardziej skomplikowanej figurze geometrycznej znajdują się mniej skomplikowane figury”. Na przykład do narysowania strzałki wystarczy prostokąt i trójkąt (rys.1).
W nauce rysunku klasycznego na martwej naturze tworzymy skomplikowane rzeczy w oparciu o tę zasadę, w tym przypadku jednak ograniczamy się do prostych kształtów typu: koło, kwadrat, strzałka, chmurka, ramka, i tu już pojawiają się pierwsze efekty (rys.2).
Strzałki, chmurki i ramki, sprawiają że komunikat jest widoczny, porządkują go i tworzą logiczny ciąg. Jeśli chcemy, aby nasze notatki przykuwały uwagę rysujemy symbole emocji, w tym celu posługujemy się emotikonami i postaciami, które również opieramy na prostych figurach geometrycznych (rys.3).
Następnie pracujemy nad stworzeniem indywidualnego “słownika wizualnego”. Jest to bank ikon które możemy podzielić na kategorie typu: komunikacja, biznes, pieniądze, postacie, jedzenie itp… Podczas tworzenia naszego słownika uczymy się rysować piktogramy oraz ikony. Piktogram jest to przedstawienie pojęcia za pomocą obrazka w oderwaniu od zapisu np. hieroglify, znaki drogowe i ostrzegawcze, oznaczenia przeciwpożarowe. Wszystko to tworzy bazę, z której czerpiemy materiały do tworzenia naszych unikatowych notatek (rys.4).
Jedną z ważniejszych składowych które wchodzą w proces tworzenia notatek jest pismo. To dzięki niemu pokazujemy istotę komunikatu. Zdecydowanie lepiej sprawdzają się litery drukowane. Wariacji jest dużo, w tym przypadku pokazuję trzy podstawowe rodzaje, które wraz z wymienionymi wyżej ikonami pozwolą wyeksponować i uporządkować notowane informacje (rys.5).
Powszechnie wiadomo, że kolory oddziałują na nasze zmysły, a także fizycznie wywołują reakcje organizmu. Czerwień działa energetyzująco, potrafi nawet podnieść ciśnienie krwi. Natomiast zielony czy niebieski to kolory które działają uspokajająco. Odpowiedni dobór kolorów potrafi skutecznie podbić działanie rysowanych notatek. Jeśli rysujemy dla konkretnej marki, ważne jest stosowanie kolorów które, posiada w swojej identyfikacji, wpływa to na spójność z estetyką brandu.
Jeśli chcemy aby nasze prace były czytelne i dobrze odbierane, przechodzimy do omówienia zasad kompozycji. Pomagają one tworzyć przejrzyste schematy notatek (rys.6). Sprawdza się tu zasada którą stosuję w nauce rysunku klasycznego i brzmi ona: “Od ogółu do szczegółu”. Według niej rysujemy ogólny schemat notatki, uwzględniając kanony kompozycji na papierze.
Jak każdą czynność tworzenie notatek należy powtarzać, aby utrwalać nabywane umiejętności i uzupełniać je o nowe ikony lub zagadnienia plastyczne. Bazując na tej podstawie jesteśmy w stanie tworzyć już własne notatki.
W internecie jest wiele ciekawych materiałów dotyczących nauki “myślenia wizualnego”, wymienię tylko niektóre:
1. Książka „Narysuj Swoje Myśli” autorstwa Dana Roam’a. Posługując się przykładami ze swoich doświadczeń i nie tylko, autor krok po kroku wprowadza w ideę “myślenia wizualnego”. Pokazuje jak w zupełnie nowy sposób możemy podejść do tematów biznesowych korzystając z wizualizacji. Uczy jak wykorzystywać rysunki podczas przemówień i jak za ich pomocą rozwiązywać napotykane problemy. To kompendium wiedzy teoretyczno–praktycznej dla każdego, kto chce zajmować się tymi zagadnieniami.
2. Książka “Drawing is magic. Discovering yourself in a sketchbook” autorstwa John’a Hendrix’a. Pięknie wydana, z wieloma przykładami prostych rysunków, okraszona różnymi rodzajami odręcznego pisma. Autor nawiązuje dialog z czytelnikiem, zostawiając miejsce na własnoręczne uzupełnienie rysunków. Zachęca do tego, aby rysować w każdej sytuacji, wszędzie i na wszystkim. Złożona w bardzo luźny i efektowny sposób dostarcza wiele ciekawych rozwiązań wykorzystania “myślenia wizualnego” w praktyce.
3. Strona “Verbal to Visual”, oraz kanał na You Tube pod tym samym tytułem. Twórcą ich jest mój osobisty faworyt działający na zagranicznym rynku, Doug Neill. To przejrzysta baza wiedzy przekazywana w formie video-vlogów. Doug porusza tematy związane z edukacją wizualną. Uczy jak wykorzystywać sketchnoting w praktyce i za jego pomocą notować naszą codzienność. Atutem tego typu prezentacji jest proces powstawania rysunków widziany w czasie rzeczywistym.
4. Strona Draw The Words i audycje live prowadzone na You Tube i Facebooku autorstwa Agaty Jakuszko–Sobockiej. Agata w bardzo prosty sposób prezentuje zagadnienia związane z “myśleniem wizualnym”. Jest niezwykle aktywna i co chwile na jej kanale pojawiają się coraz to nowsze treści. Agata wprowadza widza do swojego świata i pokazuje swoje działanie niejako “od kuchni”. Na jej kanale można zobaczyć kulisy pracy sketchnotera, uroki oraz kłopotliwe aspekty tego zajęcia.
6. Grupa na Facebooku “Flipowanie i facylitacja graficzna” Gabrieli Borowczyk. To grupa na której członkowie pokazują przykłady swoich notatek, od własnoręcznie tworzonych kalendarzy, po listy zakupów. Wymieniają się doświadczeniem, oraz technicznymi nowinkami dotyczącymi używanych markerów i innych narzędzi. Dobra baza informacji zarówno dla zawodowców, jak i osób dopiero zaczynających swoją przygodę.
To tylko kilka przykładów ciekawych inicjatyw związanych z edukacją w internecie. Można także zapoznać się z ofertami warsztatów proponowanych przez osoby zajmujące się “myśleniem wizualnym”. Szkolenie pod okiem specjalisty pomoże szybciej zaimplementować zdobywaną wiedzę, dostarczając ciekawych sposobów nauki. Obecność prowadzącego pozwoli zweryfikować dotychczasowe umiejętności. Rysowanie w grupie znacznie przyspiesza proces uczenia się przez obserwację innych, pomaga także budować pozytywne relacje w zespole. Odbywa się w luźnej i pozytywnej atmosferze, która przekłada się na lepsze przyswajanie wiedzy.
Mam nadzieję że powyższy artykuł przybliżył Wam choć trochę ten silnie rozpowszechniający się trend i rodzaje działalności z nim związanych. Rysunek w ramach tej idei przenika do coraz większej ilości obszarów naszego życia, wnosząc w nie realne wartości ułatwiające działanie.
Zostaw komentarz