Sytuacja, w której były lub aktualny pracownik otwierając własną działalność zaczyna podbierać klientów swojego wcześniejszego pracodawcy może spotkać każdego. Istnieją odpowiednie sposoby ochrony przed takim zachowaniem się byłego lub aktualnego pracownika, a także żądanie odpowiednich roszczeń w przypadku, gdy takiej ochrony zawczasu nie wdrożyłeś w swojej działalności.

Zachowanie poufności i zakaz konkurencji

Lepiej zapobiegać niż leczyć. W takim wypadku – zapobiegania – najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie odpowiednich umów lub co najmniej postanowień w umowie głównej, które zabezpieczą odpowiednio Wasze interesy.

Gdy mówimy o podkradaniu klientów, mamy bardzo często do czynienia z niedochowaniem przez pracownika (umowa o pracę) lub współpracownika (umowa cywilnoprawna) tajemnicy przedsiębiorstwa oraz z prowadzeniem działań konkurencyjnych w stosunku do Waszej działalności.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy zabezpieczyć się poprzez zawarcie odpowiedniej umowy o zachowaniu poufności oraz zakazie konkurencji. Oprócz tego, należy także wdrożyć w swojej działalności procedury związane z tajemnicą przedsiębiorstwa, która została opisana w Ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Jak sporządzić umowę o zachowaniu poufności i zakazie konkurencji?

Powyżej wspomniane umowy mogą zostać zawarte w trakcie lub po ustaniu stosunku prawnego (bez względu na sposób zakończenia współpracy) – a także dodane w formie postanowień do głównej umowy z drugą stroną.

W umowie o zachowaniu poufności powinny znaleźć się postanowienia:

• Okoliczności w jakich zawierana jest umowa,
• Cel wykorzystania uzyskanych informacji,
• Jakie informacje będą uznane za poufne,
• Obowiązki drugiej strony, takie jak np.: zakaz ujawniania informacji osobom trzecim, usunięcie danych na wezwanie lub po ustaniu poufności, tryb potwierdzania otrzymania informacji poufnych.

Natomiast, umowa o zakazie konkurencji powinna zawierać:

• Okoliczności w jakich zawierana jest umowa,
• Zakres czynności, które będą uznawane za działalność konkurencyjną,
• Można wskazać także zakres działalności, której będzie dotyczył zakaz konkurencji,

Należy zwrócić uwagę, że za powstrzymywanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku prawnego należy się odszkodowanie dla pracownika (lub współpracownika).

Im bardziej szczegółowo zostaną opisane omawiane umowy, tym mniej wątpliwości będzie w przypadku naruszenia.

Oczywiście, naruszenie kluczowych postanowień umowy powinno powiązać się z odpowiednią karą umowną. Warto pamiętać, że druga strona może żądać jej miarkowania, gdy wskazana kwota będzie zbyt wysoka. W przypadku braku kary umownej, pozostaje dochodzenie swoich roszczeń na zasadach ogólnych.

Co w przypadku, gdy nie ma się wdrożonej umowy o zachowaniu poufności i zakazie konkurencji?

Odpowiadając na to pytanie, należy zwrócić szczególną uwagę na zasady na jakich współpracowało się z naruszycielem. Inna ochrona będzie w przypadku pracownika na podstawie umowy o pracę, inna natomiast w przypadku współpracowników na podstawie umów cywilnoprawnych. 

Umowa o pracę

W przypadku umowy o pracę i naruszenia w trakcie trwania tego stosunku prawnego, należy posiłkować się przepisami wskazanymi w Kodeksie pracy. Szczególnie dotyczy to art. 100 §2 k.p., gdzie została wyrażona zasada „dbania o dobro zakładu pracy, chronienia jego mienia oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę”.

Wskazana powyżej zasada powinna być interpretowana szeroko – dotyczy ona także zakazu podejmowania się działań konkurencyjnych w pewnych przypadkach.

„Prowadzenie przez pracownika działalności konkurencyjnej już samo w sobie narusza interesy pracodawcy, albowiem pracownik działając na tym samym rynku konsumenckim posiada wiedzę nabytą u pracodawcy z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, którą wykorzystuje prowadząc własną działalność gospodarczą.” – wyrok z dnia 29 kwietnia 2010 r., III APa 3/10

Umowy cywilnoprawne

Po wygaśnięciu stosunku pracy oraz w przypadku umów cywilnoprawnych, gdzie nie zastosowano NDA i zakazu konkurencji, trzeba posiłkować się Ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Zwróćmy uwagę na poniższy przepis, który w przypadku podbierania klientów odegra kluczową rolę:

„Art. 12. Przejmowanie pracowników i klientów

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.
2. Czynem nieuczciwej konkurencji jest także nakłanianie klientów przedsiębiorcy lub innych osób do rozwiązania z nim umowy albo niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy.”

Jeżeli mówimy o przejmowaniu klientów, dużą rolę odgrywa sposób w jaki były pracownik będzie ich podbierał. Musi występować nakłanianie do rozwiązania z Tobą umowy lub jej niewykonania/nienależytego wykonania.

Nie każde nakłanianie będzie brane pod uwagę: „Oferowanie korzystnych warunków i poszukiwanie lepszych ofert oraz zachęcanie do podjęcia współpracy nie jest „per se” nieuczciwe, bowiem dopiero okoliczności towarzyszące takim działaniom mogą przesądzić o takiej ocenie. (…) przykładem nieuczciwości będzie odejście od przedsiębiorcy pracownika, który podjął działalność gospodarczą na własny rachunek, kierując swoje oferty do klientów byłego pracodawcy. Jeśli temu działaniu towarzyszy pewien nacisk i zniechęcenie innych osób do dotychczasowego kontrahenta, to można uznać że został popełniony czyn z art. 12 ust. 2 u.z.n.k.” – wyrok SA w Gdańsku z dnia 22 kwietnia 2008 r. I ACa 1467/07

W przypadku, gdy takiego nakłaniania nie będzie, można posiłkować się ogólną definicją czynów nieuczciwej konkurencji wyrażoną w art. 3 tej ustawy:

„Art. 3. Czyny nieuczciwej konkurencji

Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.”

Zgodnie z powyższym, podczas prowadzenia działań konkurencyjnych może dochodzić także do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa – poprzez wykorzystanie informacji uzyskanych w trakcie współpracy.

„Art. 11. Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa

1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się również do osoby, która świadczyła pracę na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego – przez okres trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej albo ustał stan tajemnicy.”

Podsumowując, istnieje kilka metod na ochronę przed podbieraniem klientów przez byłych pracowników – niezależnie od formy ich zatrudnienia. W przypadku niezastosowania się do żadnej z nich, można dochodzić swoich praw na podstawie Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – chociaż tak wybrana ścieżka będzie znacznie trudniejsza i dłuższa.

Prawo w biznesie 27/06/2017