Zanim przejdę do meritum przede wszystkich warto powiedzieć, że tajemnica przedsiębiorstwa jest w dzisiejszym czasie tym, co może dać Twojemu przedsiębiorstwu przewagę konkurencyjną. W świecie, gdzie trudno już o zupełnie innowacyjne rozwiązania tym co może wyróżnić Twoją firmę stają się wszystkie procesy i informacje, które wytworzyłeś w toku prowadzonej przez Ciebie działalności gospodarczej. Dlatego też, jeśli są one innowacyjne to powinieneś wiedzieć jak możesz je chronić.
Przechodząc do meritum należy przede wszystkim wskazać, że aby móc mówić o istnieniu tajemnicy przedsiębiorstwa to informacja, która ma zostać nią objęta musi spełniać ustawowe przesłanki. Legalną definicję tajemnicy przedsiębiorstwa wskazuje prawo w ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a dokładniej rzecz ujmując w artykule 11 ust. 2 tej ustawy.
Co to jest tajemnica przedsiębiorstwa?
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że definicja, która znana była do tej pory w polskim porządku prawnym uległa zmianie ze względu na przeprowadzoną implementację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 2016/943 z dnia 8 czerwca 2016 roku w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic przedsiębiorstwa) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem. Ustawą z 5 lipca 2018 roku, o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz niektórych innych ustaw, która to weszła w życie 4 września 2018 roku wprowadzającą zmiany wynikające z wspomnianej wyżej unijnej dyrektywy. Zmiany te polegały na wprowadzeniu nowej definicji tajemnicy przedsiębiorstwa. Jest to swego rodzaju ustawa o tajemnicy przedsiębiorstwa.
I tak zgodnie z treścią artykułu 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przez tajemnice przedsiębiorstwa należy rozumieć informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje, które to mają wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są one łatwo dostępne dla takich osób, o ile osoba uprawniona do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjęła, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania tych informacji w poufności.
Istotnym jest, że wyliczenie informacji będących tajemnicą przedsiębiorstwa wskazane w ustawie ma jedynie charakter przykładowy i w żadnym wypadku nie można uznać, iż stanowi ono katalogu zamkniętego. W związku z powyższym stwierdzić należy, że za tajemnice przedsiębiorstwa może zostać uznana każda informacja, która to łącznie spełni wszystkie ustawowe wymogi.
Pierwszą przesłanką pozwalając uznać daną informację za stanowiącą tajemnice przedsiębiorstwa jest wymóg aby, informacja ta miała charakter techniczny, technologiczny lub organizacyjny przedsiębiorstwa a w przypadku, gdy informacja ta nie należy do katalogu wymienionego powyżej to powinna posiadać jakąś wartość gospodarczą. Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że katalog informacji mogących stanowić tajemnice przedsiębiorstwa jest obszerny i w zasadzie mogą się w nim znaleźć wszelkiego rodzaju informacje istniejące oczywiście, które będą mieścić się w ustawowych kryteriach.
Przez informacje techniczne, technologiczne lub organizacyjne przedsiębiorstwa należy rozumieć przede wszystkim jako sposób wytwarzania towaru, jego produkcji, wszelkie procedury występujące w danym przedsiębiorstwie czy też sposób organizacji pracy. Aktualnym pozostaje pogląd wyrażony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w swoim orzeczeniu z dnia 15 marca 2012 r., (sygnatura akt: II SA/Wa 128/12) wskazał, że informacja techniczna obejmuje całokształt wiadomości dotyczących urządzeń eksploatowanych przez przedsiębiorcę, związanych z cyklem produkcyjnym, natomiast informacja ma charakter technologiczny, kiedy dotyczy sposobu wytwarzania formuł chemicznych, wzorów i metod działania. Oczywiście nie tylko takie informację będą miały charakter techniczny czy technologiczny, przedmiotowe orzeczenie stanowi jedynie przykład jakie informacje za takie możemy uznać.
Tajemnica przedsiębiorstwa a wartość gospodarcza
Jeśli zaś chodzi o informacje mające wartość gospodarczą to należy wskazać, że chodzi o wszystkie inne dane, które nie mogą zostać uznane jako techniczne, technologiczne czy też organizacyjne przedsiębiorstwa a posiadające pewną wartość ekonomiczną dla przedsiębiorstwa. Sformułowanie „wartość gospodarcza” zastosowane w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji jest pojęciem nieostrym i niejednoznacznym. Ustawodawca nie wskazuje wprost co faktycznie oznacza sformułowanie wartość gospodarcza, nie określa również w żaden sposób jak należy ową wartość ustalić. Uznać należy, że taką informacją jest taka, która w jakiś sposób wpływa na wartość danego przedsiębiorstwa na rynku. Oznacza to, że tak naprawdę każda informacja pomagająca nam generować zyski czy też zaoszczędzić pieniądze na pewnych procesach będzie stanowić informację o wartości gospodarczej z uwagi na fakt, iż takiej informacji będziemy mogli przypisać pewną wartość ekonomiczną. Podkreślić jednak należy, że wartość gospodarczą informacji należy oceniać w sposób obiektywny tym samym samo nasze przeświadczenie o tym, że informacja ma wartość ekonomiczną nie jest wystarczające. Warto podkreślić fakt, że w doktrynie prawniczej istnieje dość liberalna wykładnia tego sformułowania, a mianowicie zakładające, że chodzi tutaj o minimalną aktualną lub potencjalną wartość gospodarczą informacji. Zauważyć należy również, że z przepisów ustawy nie wynika, aby informacja ta posiadała jakiekolwiek praktyczne zastosowanie w przedsiębiorstwie. Dobrym przykładem takiej informacji jest tak zwane „negatywne know-how”. Najprościej ujmując jest to taka informacja, z której wynika, że pewne działania nie przynoszą oczekiwania rezultatów i efektów, która to wiedza może także stanowić tajemnice przedsiębiorstwa. Krótko mówiąc – w obrocie gospodarczym każdy powinien uczyć się na własnych błędach, chyba że ten przedsiębiorstwa, który już je popełnił uzna inaczej. Posiadanie takiej informacji pozwala bowiem na zaoszczędzenie zarówno czasu jak również pieniędzy poprzez unikanie właśnie takich działań, które nie prowadzą nas do oczekiwanych efektów.
Kolejną wymaganą przez przepisy prawa przesłanką jest to, że informacje mające stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa nie mogą być powszechnie znane osobom, które zwykle zajmują się tego rodzajem informacji albo nie mogą być one łatwo dostępne dla takich osób. Należy zwrócić uwagę, że uprzednio definicja tajemnicy przedsiębiorstwa wymagała jedynie, aby informacja mająca stanowić tajemnicę nie była ujawniona do wiadomości publicznej. Biorąc pod uwagę wcześniejszą treść przepisów Sąd Najwyższy w swoim wyroku z dnia 13 lutego 2014 roku, sygnatur akt: V CSK 176/13 wskazał, że: (…) okoliczność, że jeden z elementów [procesu produkcyjnego], np. konstrukcja urządzenia, jest łatwy do poznania na podstawie informacji powszechnie dostępnych dla osób, które zazwyczaj się tym zajmują, nie pozbawia przedsiębiorcy możliwości objęcia całego procesu poufnością. Zważywszy na zmianę dotychczasowej definicji tajemnicy przedsiębiorstwa stwierdzić należy, że wskazane powyżej stanowisko Sądu Najwyższego nie jest już aktualne. Z nowej definicji wynika, że informacja stanowiąca tajemnicę przedsiębiorstwa nie może być zarówno znana jak również oczywista dla osób pracujących w tej samej branży czy mających kontakt z tego typu informacjami na co dzień.
Ustanowienie tajemnicy przedsiębiorstwa
W tym miejscu należy przyjść do najważniejszego elementu, którego istnienie lub brak będzie decydujące w kontekście tego, czy w Twoim przedsiębiorstwie ustanowiona jest tajemnica firmowa.. Następnie w stosunku do takiej informacji osoba która uprawniona jest do korzystania z niej lub rozporządzania nią musi podjąć, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania jej w poufności. Ponownie pojawia się tutaj nieostry zwrot, tym razem jest to „należyta staranność”. Przez należytą staranność należy rozumieć staranność ogólnie wymaganą w stosunkach danego rodzaju, czyli polega ona na działaniu, z którego wynika, że osoba zobowiązana zrobiła wszystko, aby zrealizować swój cel czy zadanie w sposób jak najlepszy. Co ważne, należy wziąć w tym przypadku pod uwagę charakter tego działania oraz dostępne środki potrzebne do jego zrealizowania. Zaznaczyć należy, że nie chodzi tutaj o „skrajne” zachowanie, w którym przedsiębiorca realizując jakieś zadanie byłby wręcz „nadgorliwy”. Z przepisu wynika więc, że przedsiębiorca powinien podjąć odpowiednie działania, które pozwolą mu utrzymać daną informację w tajemnicy. Dla porównania wskazać trzeba, że nowelizacja narzuca przedsiębiorcy większy rygor w tym zakresie niż poprzednie przepisy – poprzednio przedsiębiorca zobowiązany był do „działań niezbędnych”.
Wskazać trzeba, że w sprawach o naruszeniach tajemnicy przedsiębiorstwa indywidualnie badane są okoliczność przedmiotowej sprawy. Pamiętać należy, że informacja, która ma być uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa musi spełnić łącznie wszystkie ustawowe przesłanki, które zostały wskazane we wcześniejszej części artykułu. Oznacza to, że w przypadku, gdy naszej informacji „brakuje” jednej z ustawowych cech, to nie będzie ona mogą być uznana za tajemnicę przedsiębiorstwa i tym samym każdy będzie mógł z niej skorzystać oraz nie będzie przysługiwać jej ochrona prawna.
Jeżeli mówimy już o kwestii ochrony tajemnicy przedsiębiorstwa to wskazać należy, że ujawnienie, wykorzystanie czy nawet samo pozyskanie cudzej informacji, które stanowią tajemnice przedsiębiorstwa jest czynem nieuczciwej konkurencji. Ustawa o zwalczaniu konkurencji przewiduje szeroki katalog roszczeń jakie przysługują przedsiębiorcy, którego interes został zagrożony lub naruszony. Do tych podstawowych należy zaliczyć:
- zaniechanie niedozwolonego działania,
- usunięcie skutków tego działania,
- złożenia jednokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
- naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych – wynikających z Kodeksu cywilnego,
- wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych, czy też
- zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Nadmienić należy, że nowelizacja ustawy rozszerzyła katalog sankcji za dopuszczenie się naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji po nowelizacji w razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa sąd, na wniosek uprawnionego, może zobowiązać pozwanego do podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku, w oznaczony sposób i w oznaczonym zakresie, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na okoliczności dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, w szczególności sposób dokonania czynu, wartość informacji, których dotyczył czyn, skutek czynu oraz prawdopodobieństwo dokonania czynu nieuczciwej konkurencji w przyszłości, a w przypadku, jeżeli pozwanym jest osoba fizyczna – jeżeli dodatkowo nie sprzeciwia się temu uzasadniony interes pozwanego, w szczególności wzgląd na ochronę jego dóbr osobistych. Sposób i zakres podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku nie może prowadzić do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa. Oznacza to, że możliwym będzie nałożenie na podmioty dopuszczające się naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa obowiązku publicznego ogłaszania – na przykład w mediach – wyroku, w którym to zostali właśnie za to naruszenie tajemnicy skazani.
Nowością jest również to, że w określonych przypadkach na wniosek pozwanego w takiej sprawie sąd może zobowiązać go do zapłaty na rzecz przedsiębiorcy będącego powodem stosownego wynagrodzenia, w wysokości nie niższej niż wynagrodzenie, które w momencie dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z tej informacji, jednak przez czas nie dłuższy niż do ustania stanu tajemnicy. Ponadto przedsiębiorca, którego zachowanie tajemnicy przedsiębiorstwa zostało naruszone może zamiast odszkodowania, o którym mowa w ustawie, żądać naprawienia szkody poprzez zapłacenie odpowiedniej sumy pieniężnej, której wysokość będzie odpowiadać wynagrodzeniu, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez niego zgody na korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa. Powyższy przepis stanowi nowość wprowadzoną implementacją unijnej dyrektywy i ma na celu ułatwienie dochodzenia odszkodowania za dopuszczenie się naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa.
Brak limitu
Warto również wspomnieć o tym, iż zgodnie z nowo brzmiącymi przepisami ustawy nie ma limitu przez jaki okres były pracownik powinien zachować informacje, które stanowiły tajemnicę przedsiębiorstwa uprzedniego pracodawcy. Oznacza to, że obowiązują go ogólne zasady czyli jest on zobowiązany do zachowania w tajemnicy te informację dopóki nie są one powszechnie udostępnione ani łatwo dostępne. Poprzednio ustawodawca wskazywał, że pracownik powinien zachować w tajemnicy takie informacje przez okres trzech lat, chyba że stan tajemnicy ustał wcześniej lub też z umowy łączącej strony wynikał inny okres. Nie możesz jednak zapominać, że do utrzymania tajemnicy przedsiębiorstwa konieczne jest dochowanie wymogów wskazanych powyżej, których jednym z elementów – choć bynajmniej nie jest to element wskazany przez ustawodawcę wprost – może być podpisanie z pracownikiem umowy o kwestii takiej jak ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa.
Treść została opublikowana dzięki współpracy z kancelarią prawną Kantorowski, Głąb i wspólnicy.
Zostaw komentarz