„Mam zamiar przenieść się do Szwajcarii. Zawsze marzyłem o kraju, w którym góry są wyższe od podatków.”

Są to słowa autorstwa Blaisea Candrarsa , pisarza – awanturnika, żołnierza i podróżnika. Przywołałem je, gdyż budowanie firmy przypomina wspinaczkę na szczyt góry. Gdy stajemy na szczycie, rozpościerają się przed nami rozległe widoki. Widzimy doliny, kolejne szczyty, odległy horyzont. Optymalizacja podatkowa jest jak ten widok, rozległa i zróżnicowana.

Sama definicja optymalizacji podatkowej nie zachwyca jak górskie widoki.
W polskim prawie podatkowym nie znajdziemy ustawowej definicji optymalizacji podatkowej. Zatem stwórzmy ją na potrzebę chwili.

Pod pojęciem optymalizacji w internetowym słowniku języka polskiego widnieje taka oto definicja:

1. «organizowanie jakichś działań, procesów itp. w taki sposób, aby dały jak największe efekty przy jak najmniejszych nakładach»
2. «poszukiwanie za pomocą metod matematycznych najlepszego, ze względu na wybrane kryterium, rozwiązania danego zagadnienia gospodarczego, przy uwzględnieniu określonych ograniczeń»

A definicja podatku to:

1. «publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej».

Moglibyśmy przyjąć dla ułatwienia zrozumienia tematu, że optymalizacja podatkowa to organizowanie jakiś działań, poszukiwanie najlepszego rozwiązania mającego na celu minimalizowanie ponoszenia przymusowych, bezzwrotnych opłat na rzecz naszego kraju.

Mamy rozległy i zróżnicowany temat. Możemy dzielić optymalizacje za względu na:

• legalne i nielegalne formy minimalizacji obciążeń podatkowych.
• obszary optymalizacji, tj. podatków dochodowych, podatków obrotowych (VAT), podatków majątkowych i odpowiedzialności podatkowej.
• dostępne w kraju i transgraniczne.
• instrumenty optymalizacji podatkowej o działaniu fundamentalnym i kompleksowym.
• dostępność narzędzi optymalizacji wg form prawnych prowadzenia działalności gospodarczej.

Wy wszyscy odważni ludzie, którzy założyliście w Polsce firmy, założyliście je po to, aby zarabiać więcej. Nikt z Was nie zakładał firmy po to , aby maksymalnie wspierać  podatkami nasz kraj. Chcieliście się sprawdzić w zarzadzaniu biznesem, kreować i wpływać na swoją sytuację ekonomiczną. Na szczęście podatkami, jak firmą można zarządzać. Zarządzanie podatkami polega na uwzględnieniu skutków podatkowych w planowaniu rozwoju działalności gospodarczej. Efektywne wykorzystanie optymalizacji podatkowej powinno dotyczyć wszystkich obszarów działania firmy, w tym analizę przychodów i kosztów, analizę podatków, amortyzacji, inwestycji co bezpośrednio wpływa na wysokość wyniku finansowego. Optymalizacja podatkowa powinna być elementem strategii funkcjonowania w każdej firmie.

 „Wybór sposobu osiągnięcia założonego rezultatu ekonomicznego dotyczy przede wszystkim możliwych form prawnych jego realizacji” (Ladziński 2008: 1).

Już przy zakładaniu firmy wybór formy prowadzenia biznesu czy to jako jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółka komandytowa ma wpływ na kwestie optymalizacji podatkowych. Wpływ ma również wybór PKD, forma opodatkowania (zasady ogólne, ryczałt ewidencjonowany, wybór stawki liniowej lub skali progresywnej). Część podatników ma prawo wyboru w sferze podatków pośrednich. Mogą zadecydować czy od początku działalności wykorzystają zwolnienie podmiotowe z VAT do limitu 200 000 zł, czy zrezygnują z tego przywileju. To właśnie konstrukcja opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej stwarza największe możliwości redukcji wysokości podatków.

„Optymalizacja podatkowa polega natomiast na planowaniu i wdrożeniu działań, zmierzających do zwiększenia wyniku netto przedsiębiorstwa poprzez minimalizację obciążeń podatkowych, przy wykorzystaniu dozwolonych prawem norm. Istotą tak pojętej optymalizacji jest zgodność działania podatnika z obowiązującym prawem oraz związanie organów podatkowych skutkami takich czynności.”

(Zeszyty Naukowe US, Szczecin 2013)

Planowanie optymalizacji podatków można dokonywać na wielu poziomach i ustawodawca świadomie zostawia podatnikowi swobodę decyzyjną m.in. wybór w kwestii:

• stawki
• ulgi
• zwolnienia
• metody amortyzacji;
• roku podatkowego;
• sposobu wpłacania zaliczek na podatek;
• formy prawnej prowadzonego biznesu;
• jurysdykcji podatkowej (UE, poza UE).
• kształtowania stosunku obrotów do dochodów

W sytuacji, gdy w naszej firmie nie stosuje się planowych działań optymalizujących podatki, często podejmuje się działania reaktywne, takie jak:

• doradztwo bieżące;
• przeglądy podatkowe;
• „pogotowie” podatkowe;
• wdrażanie reorganizacji/ restrukturyzacji prowadzonego biznesu (przekształcenie formy prawnej, umarzenie udziałów / akcji, sprzedaż majątku trwałego, wydzielanie ZCP – zorganizowanej części przedsiębiorstwa).

Popularnym aktualnie rozwiązaniem stosowanym wśród małych i średnich firm jest wykorzystywania narzędzi jakie daje posiadanie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki komandytowej lub ich połączenia jako spółki z o.o. spółki komandytowej. Gdzie poza wykorzystaniem umów o dzieło z prawem autorskim, wynajmu majątku prywatnego do spółki, wynagradzania członków zarządu, którzy mogą nie płacić składek ZUS (przy odpowiedniej konstrukcji spółki) do wydobywania pieniędzy na 9 % podatku. Te formy prawne dają znakomitą ochroną majątku prywatnego oraz bezpieczeństwo biznesu, ułatwiają sukcesje i porządkują biznes, ułatwiają zapraszanie inwestorów oraz sprzedaż części przedsiębiorstwa.

Jak pisałem wcześniej podstawowy podział optymalizacji podatkowej to legalna i nielegalna. Działania na pograniczu prawa są obarczone dużym ryzykiem prawnym dla przedsiębiorcy. Kodeks karny skarbowy określa szczegółowo zakres nielegalnych działań i przewidzianych kar z których najsurowsza to pozbawienie wolności

Najpopularniejsze działania przestępcze to:

• nieujawnianie źródeł dochodów
• wyłudzanie zwrotów VAT
• wystawianie pustych faktur
• kupowanie kosztów
• zawieranie umów pozornych
• zatrudnianie na czarno
• przecenianie majątku

Nie jest tak, że sądy i prawo działają tylko na nie korzyść podatników. Sądy administracyjnie niejednokrotnie potwierdziły w wyrokach, że podatnik ma prawo do minimalizacji podatków i jest to objaw racjonalnego prowadzenia działalności, która ma na celu maksymalizację wyniku finansowego netto.

Trybunał Konstytucyjny w swoim wyroku z dnia 11 maja 2004 r. (sygn. akt K 4/03)  orzekł:

„Jeśli więc adresat dokonuje czynności prawnych zgodnych z prawem, a ich cel nie jest przez prawo zakazany, to tym samym trudno uznać za prawidłowe i właściwe takie ich kwalifikowanie, które osiągnięty cel (także podatkowy) traktuje na równi z celami zakazanymi, że brak jest w systemie prawa podatkowego normy prawnej, która zakazywałaby niższego opodatkowania (oczywiście, jeżeli podatnik dochodzi do takiego celu przy zastosowaniu legalnych środków działania)”

Oraz ten sam wyrok:

„Konstytucyjny obowiązek ponoszenia podatków określonych w ustawie (art. 84 Konstytucji) nie oznacza nakazu uiszczania przez podatnika podatku w maksymalnej wysokości ani zakazu korzystania przez podatnika z różnych legalnych metod optymalizacji podatkowej. Istnieje zasadnicza różnica między bezprawnym uchylaniem się od opodatkowania, stanowiącym naruszenie norm prawnych, a unikaniem opodatkowania przez dokonywanie w tym celu zgodnych z prawem czynności prawnych”.

Niejednokrotnie Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyroki, które potwierdzają prawo podatnika do optymalizacji wysokości zobowiązań podatkowych. W wyroku z dnia 10.07.1996 r. (SA/Ka 1244/95, „Monitor Podatkowy” 1997/8, s. 239–243) NSA orzekł, że żadne normy prawne nie zabraniają podatnikom wyboru najkorzystniejszego dla nich wariantu, przy równoczesnym działaniu w zgodzie z obowiązującym prawem.

„Wybór drogi najłagodniej opodatkowanej jest wolnym wyborem każdego podatnika i nie może podlegać kontroli organów podatkowych” (Radzikowski 2010).

„Żaden przepis prawa podatkowego ani orzecznictwo, ani też doktryna nie zabraniają podatnikowi wyboru takiego rozwiązania zgodnego z prawem i rzeczywistością, które byłoby dla niego – przy podejmowaniu decyzji gospodarczych – bardziej korzystne na gruncie prawa podatkowego.”

Podatnik nie ma obowiązku uiszczania podatku w nadmiernej wysokości z punktu widzenia interesu Państwa. Potwierdził to wyrok NSA z dnia 31.01.2002 r. (I S.A./Gd771/01 „Doradztwo Podatkowe” 2003/2 s. 64–67), w którym to stwierdzono, że

„Istotą działalności gospodarczej jest maksymalizacja zysku, a nie zobowiązań podatkowych” (Radzikowski 2010).

Zatem, dopóki podatnicy dokonują czynności w bezsprzecznej zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego, mają prawo sądzić, że urząd podatkowy nie podda w wątpliwość takiego działania. Dokonując optymalizacji podatkowej należy wziąć jednak pod uwagę ryzyko zakwestionowania przez organy podatkowe danego działania, mającego na celu redukcję obciążeń

Wyrok NSA z dnia 30 czerwca 2003 r. (sygn. I SA/Wr 1183/00). :

„Z żadnej normy prawnej nie można wyprowadzić zasady nakładającej na podatnika obowiązek działania do powstania zobowiązania podatkowego w najwyższej możliwej wysokości. Jeżeli obowiązujący porządek prawny stwarza podatnikowi możliwość wyboru kilku legalnych konstrukcji do osiągnięcia zamierzonego celu gospodarczego, z których każda będzie miała inny wymiar podatkowy, to wybór najkorzystniejszego podatkowo rozwiązania nie może być traktowany jako obejście prawa.”

Wasze firmy są jak wasze dzieci. Są do Was podobne, mają wasz charakter, wasze zalety i wady. Dlatego każda firma jest inna, nawet jeżeli zajmują się tym samym  biznesem na tym sam obszarze w tym samym czasie. To jakie macie możliwości optymalizacji macie w swoim biznesie należy ocenić indywidualnie. Zabierzcie swoje dzieci w góry i pokażcie widok ze szczytu. Dostrzegajcie możliwości i korzystajcie z nich.

Spełnienia w biznesie!!!

Źródła:

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa(U. 1997 nr 137 poz. 926)
• Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 stycznia 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Ordynacja podatkowa(U. 2017 poz. 201)
• http://sjp.pwn.pl/slowniki/optymalizacja.html
• Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765 Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 61 (2013)
• Ladziński A. (2008), Prawne granice optymalizacji podatkowej, Wolters Kluwer Polska, artykuł PP 2008/6/18-23.

Radzikowski K. (2010), Obejście prawa podatkowego w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych, „Przegląd Podatkowy” nr 6.

Czytaj również:

https://marketingibiznes.pl/biznes/zycie-po-etacie

Estymacja startu startupu – jak zacząć prowadzić biznes w modelu saas?

https://marketingibiznes.pl/biznes/dlaczego-twoja-firma-nie-sprzedaje-kilka-slow-o-tym-jak-skutecznie-sprzedawac-oprogramowanie-dla-biznesu-oraz-uslugi-b2b